[translation will be posted as soon as possible]
De Chinese maanmissie Chang’e-5 brengt komende week 2 kilogram van de jongste maangesteenten naar de aarde. 44 jaar geleden werd de laatste keer een steenmonster van de maan verzameld. “Er wordt reikhalzend uitgekeken naar deze nieuwe monsters omdat ze ons veel kunnen vertellen over de vorming van de aarde en de maan,” aldus Wim van Westrenen, planeetonderzoeker aan de VU en aangesloten bij het Origins Center.
Wat kun je met twee kilo gesteente? Het lijkt niks vergeleken met de 380 kilogram die Amerikanen en Russen samen al verzameld hebben tot 1976. Sinds die tijd hebben onderzoekers ingezien dat alle maanmonsters tot nu toe van soortgelijke plekken op het maanoppervlak afkomstig zijn. Dit keer nemen de Chinezen een monster van hele andere, veel jongere gesteenten op de maan. Gesteenten die naar schatting slechts tussen de één en twee miljard jaar oud zijn.
De gesteenten zijn vulkanisch van oorsprong. Na het bepalen van de samenstelling en ouderdom van de gesteenten kunnen onderzoekers zoals Van Westrenen nieuwe inzichten ontwikkelen die van groot belang kunnen zijn voor het onderzoek naar de oorsprong van het leven op aarde en elders in het heelal.
Zo kunnen onderzoekers betere schattingen geven van de ouderdom van de landschappen op Mars die we kennen van de rijdende Marsrovers. Omdat je de ouderdom van stenen niet kunt meten met robots ter plaatse, wordt de ouderdom van gesteenten en landschappen op planeten bepaald aan de hand van de dichtheid van kraters die je kunt zien op satellietfoto’s. Die kraterdichtheden worden vergeleken met de plaatsen op de maan met vergelijkbare kraterdichtheid waarvan de ouderdom wél is bepaald met behulp van teruggebrachte gesteenten.
“Maar het spannendste vind ik wel of en hoeveel water er in de nieuwe gesteenten gevonden wordt,” zegt Van Westrenen. “De kleine hoeveelheden kunnen ons hopelijk meer vertellen over hoeveel water er tijdens de evolutie van het zonnestelsel afgeleverd is op de maan en op de aarde. Hiermee kunnen we beter begrijpen of het bijzonder is dat we op aarde veel water hebben.”
Water heeft ook een belangrijke functie in het binnenste van een planeet. Het zorgt ervoor dat platentektoniek en vulkanisme lang blijven doorgaan, op sommige planeten miljarden jaren langer dan op plaatsen zonder water. Deze geologische processen zijn sterk verbonden aan het ontstaan en uitsterven van talloze organismen op aarde. Op de maan is al lang geen vulkanisme meer.
“Uiteindelijk zal betere kennis over planeetvorming ook bruikbaar zijn als sterrenkundigen bij planeetonderzoekers en aardwetenschappers aankloppen om mee te kijken naar exoplaneten,” aldus Van Westrenen. “Het blijft een uitdaging om met heel weinig gegevens toch te proberen meer duidelijkheid te geven over situaties op andere planeten. Naar verre planeten kunnen we nog lang niet gaan, maar gelukkig wel naar de maan, Mars en andere steenachtige lichamen in ons zonnestelsel. We kunnen wel steeds betere vergelijkingen maken met onze eigen aarde.” Lees verder over de sonde die succesvol gesteenten heeft ingeladen en die zich gaat voorbereiden op de terugreis naar de aarde.